Trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu đang phục hồi và chuyển đổi hướng tới tương lai bền vững, tự động hóa logistics không còn là xu hướng mà đã trở thành nhu cầu cấp bách. Trong số các ứng dụng mới, robot dỡ hàng tự động (robot unloading) đóng vai trò nổi bật nhất khi giải quyết được nhiều bài toán kinh điển của ngành: lao động, chi phí và hiệu quả.
Bài Toán Nan Giải Của Ngành Logistics
Hằng ngày, hàng triệu container ra vào các trung tâm logistics trên toàn thế giới. Việc dỡ hàng từ container là một trong những công đoạn mệt nhọc, nguy hiểm nhưng đòi hỏi độ chính xác cao, thường phải làm việc trong điều kiện khắc nghiệt, không gian hạn chế và khối lượng công việc lớn.
Theo thống kê từ U.S. Bureau of Labor Statistics, ngành kho vận Mỹ ghi nhận hơn 12.000 ca chấn thương lao động nghiêm trọng trong năm 2023, phần lớn xảy ra ở công đoạn bốc xếp container. Tỷ lệ nghỉ việc trong ngành này đạt 49%/năm – cao hơn mức trung bình các ngành sản xuất khác đến 2,5 lần.
Tại Mỹ, theo Hiệp hội Vận tải và Logistics (ATA), đến cuối năm 2024, tỷ lệ thiếu lao động trong lĩnh vực kho vận đã vượt 60.000 người. Trong khi đó, chi phí nhân công tại các trung tâm logistics tăng bình quân 6,8%/năm kể từ 2020, ảnh hưởng trực tiếp đến biên lợi nhuận của doanh nghiệp.
Trước bối cảnh đó, tự động hóa, đặc biệt trong khâu dỡ hàng, đã trở thành động lực chiến lược của nhiều doanh nghiệp. Không chỉ là giải pháp ngắn hạn, mà còn là nền tảng phát triển dài hạn cho logistics hiện đại.
Hai Gương Mặt Tiên Phong: Stretch và AmbiStack
Stretch – Công trình từ Boston Dynamics
Stretch là robot dỡ hàng chuyên dụng do Boston Dynamics phát triển. Ra mắt lần đầu năm 2021, đến nay Stretch đã được triển khai rộng rãi tại các kho hàng của DHL, Maersk và GXO Logistics tại Mỹ, Đức và Nhật Bản.
Tính năng nổi bật:
- Camera AI xác định vị trí thùng hàng với độ chính xác dưới 2cm,
- Cần robot linh hoạt có thể gắp/cấp hàng theo nhiều trục khác nhau trong container chuẩn,
- Hệ thống hút chân không giúp nâng hàng nặng đến 23kg không cần giá đỡ,
- Tốc độ: trung bình 800 thùng/giờ, hoạt động liên tục 16 giờ/ngày,
- Dễ dàng tích hợp vào kho cũ, không cần thay đổi cơ sở hạ tầng lớn.
Ví dụ thực tế: Tại trung tâm phân phối của DHL ở Pennsylvania, Stretch giúp giảm 65% thời gian xử lý container và tiết kiệm hơn 400.000 USD chi phí nhân công mỗi năm.
AmbiStack – Trí tuệ nhân tạo đến từ Ambi Robotics
Khác với Stretch, AmbiStack sử dụng AI học sâu (deep learning) để nhận diện hình dáng, vị trí và độ mỏng yếu của mỗi thùng hàng, giúp tự động hoá việc dỡ hàng theo cách an toàn nhất.
Tính năng đặc trưng:
- Phân tích hơn 250.000 mẫu hình dáng thùng hàng,
- Gắp hàng hỗn hợp từ các thùng nhựa, hộp giấy, bao bì mềm với độ chính xác đến 97%,
- Tự học qua mỗi lượt thao tác, cải thiện liên tục hiệu suất xử lý.
Ứng dụng thực tế: AmbiStack được Amazon và Target sử dụng tại hơn 35 trung tâm phân phối ở Bắc Mỹ. Báo cáo năm 2024 cho thấy mỗi robot giúp tiết kiệm trung bình 3.200 giờ lao động/năm và giảm 15% chi phí vận hành.
Hiệu Quả Thực Tế: Tăng Năng Suất, Giảm Chi Phí
Theo Wall Street Journal (2025), các trung tâm của DHL sử dụng robot Stretch đã ghi nhận:
- Chi phí lao động giảm 32%,
- Thời gian dỡ container giảm từ 2 giờ xuống còn 45 phút,
- Tỷ lệ tai nạn lao động giảm 60%.
Bên cạnh đó, báo cáo của McKinsey (2024) ước tính rằng việc đầu tư vào tự động hoá dỡ hàng có thể mang lại ROI (lợi suất đầu tư) trong vòng chưa đầy 2 năm đối với doanh nghiệp trung bình. Ngoài ra, robot hoạt động không gián đoạn, không cần nghỉ ca, không ảnh hưởng bởi dịch bệnh hay thời tiết, giúp logistics duy trì ổn định quanh năm.
Thách Thức và Triển Vọng Tương Lai
Thách thức:
- Chi phí đầu tư cao: Stretch có giá từ $100.000 đến $150.000 USD/máy; chi phí triển khai tích hợp có thể lên đến $250.000/kho,
- Cần hệ sinh thái vận hành mới: Nhiều kho hiện tại không đủ không gian cho robot hoạt động hiệu quả, đòi hỏi nâng cấp hạ tầng,
- Phụ thuộc vào hạ tầng AI/IT: Mỗi robot yêu cầu hệ thống camera, server xử lý dữ liệu và kết nối mạng tốc độ cao.
Cơ hội: Sẵn sàng ứng phó
- Theo LogisticsIQ, đến năm 2028, 40% kho bãi tại Mỹ đạt mức tự động hoá dùng robot unloading,
- Giá robot dự kiến giảm 30-50% nhờ quy mô sản xuất lớn và công nghệ AI mã nguồn mở,
- Các tập đoàn như Walmart, FedEx, và Alibaba đang lên kế hoạch tăng gấp đôi số robot unloading trong 3 năm tới.
Robot dỡ hàng tự động không chỉ là một xu hướng, mà là chìa khóa giúp chuỗi cung ứng vượt qua bất ổn kinh tế, thiếu lao động và áp lực ESG. Trong 5 năm tới, sự phổ biến của robot unloading được cho là sẽ là bước ngoặt quyết định vị thế dẫn đầu trong ngành logistics.
Với năng suất vượt trội, độ chính xác gần như tuyệt đối và khả năng làm việc liên tục, robot tháo dỡ đang và sẽ trở thành một trong những nhân công chủ lực trong mô hình “Kho thông minh” (Smart Warehousing). Tại thời điểm đó, con người sẽ thực hiện giám sát và điều phối, còn máy móc sẽ thực hiện các công việc nặng nhọc
- Wall Street Journal (2025),
- Boston Dynamics,
- Ambi Robotics,
- DHL Logistics Newsroom,
- LogisticsIQ 2025 Report,
- U.S. Bureau of Labor Statistics (2024),
- McKinsey & Company: Warehouse Automation Report (2024).
