Trong bối cảnh ngành vận tải biển bước vào giai đoạn đổi mới mạnh mẽ, số hóa, tự động hóa và sự phát triển của cảng tự động đã trở thành những yếu tố quan trọng giúp nâng cao hiệu suất và tối ưu hóa chuỗi cung ứng. Việc ứng dụng công nghệ như trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT) và dữ liệu lớn (Big Data) đã giúp các doanh nghiệp cải thiện quy trình vận hành, giảm chi phí và tăng tính bền vững. Tuy nhiên, bên cạnh sự phát triển công nghệ, ngành vận tải biển còn đối mặt với những yêu cầu khắt khe về môi trường và những thay đổi trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Tiếp nối những đổi mới về công nghệ trong phần trước, phần này sẽ tập trung vào các xu hướng quan trọng khác, bao gồm chuyển đổi xanh, tái cấu trúc chuỗi cung ứng, thay đổi chính sách quốc tế và biến động giá cước trong năm 2025. Những yếu tố này không chỉ định hình tương lai ngành vận tải biển mà còn ảnh hưởng sâu rộng đến chiến lược kinh doanh của các doanh nghiệp trong lĩnh vực này.
Chuyển Đổi Xanh – Xu Hướng Bắt Buộc
Dưới áp lực từ các quy định môi trường ngày càng nghiêm ngặt và nhu cầu giảm phát thải khí CO2, ngành vận tải biển đang trải qua một cuộc cách mạng xanh. Các công ty vận tải biển đang chuyển đổi sang sử dụng nhiên liệu sạch như LNG (khí tự nhiên hóa lỏng), methanol hoặc amoniac. Theo báo cáo của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), LNG có thể giảm phát thải CO2 tới 25% so với dầu diesel truyền thống, trong khi methanol và amoniac có tiềm năng cắt giảm đến 90% lượng khí thải CO2 nếu được sản xuất từ nguồn tái tạo.
Ngoài ra, tàu chạy bằng năng lượng gió và mặt trời cũng đang được nghiên cứu và ứng dụng thử nghiệm. Tập đoàn Maersk, một trong những hãng vận tải biển lớn nhất thế giới, đã triển khai tàu chạy bằng methanol đầu tiên vào năm 2023 và đặt mục tiêu đạt mức trung hòa carbon vào năm 2040. Trong khi đó, công ty Wallenius Marine đang thử nghiệm thiết kế tàu Oceanbird sử dụng cánh buồm khí động học, giúp giảm tới 90% lượng khí thải.
Theo Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO), ngành vận tải biển cần cắt giảm ít nhất 50% lượng khí thải nhà kính vào năm 2050 so với mức năm 2008. Để đáp ứng mục tiêu này, từ năm 2023, IMO đã áp dụng chỉ số cường độ carbon (CII) và chỉ số thiết kế hiệu quả năng lượng (EEXI) để đánh giá mức tiêu thụ nhiên liệu của tàu. Những quy định này tạo động lực mạnh mẽ để các doanh nghiệp nhanh chóng triển khai các giải pháp bền vững nhằm duy trì tính cạnh tranh trên thị trường.
Tái Cấu Trúc Chuỗi Cung Ứng Toàn Cầu
Những gián đoạn trong chuỗi cung ứng do đại dịch COVID-19, căng thẳng địa chính trị và biến đổi khí hậu đã khiến các doanh nghiệp phải thay đổi chiến lược vận hành. Xu hướng tái cấu trúc chuỗi cung ứng sẽ tiếp tục mạnh mẽ trong năm 2025, với sự gia tăng của các tuyến đường biển thay thế nhằm giảm sự phụ thuộc vào các hành lang vận tải truyền thống.
Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới, hơn 60% doanh nghiệp logistics toàn cầu đang tìm cách mở rộng mạng lưới cung ứng để đối phó với rủi ro đứt gãy chuỗi cung ứng. Chẳng hạn, do xung đột Nga – Ukraine, nhiều doanh nghiệp đã chuyển hướng sang sử dụng tuyến đường biển qua Trung Đông và Ấn Độ Dương thay vì đi qua Biển Đen.
Ngoài ra, Mỹ và Liên minh châu Âu đang khuyến khích các công ty đưa chuỗi cung ứng về gần hơn (nearshoring) để giảm thiểu rủi ro. Ví dụ, một số nhà sản xuất ở châu Á đã mở rộng cơ sở tại Mexico và Đông Âu để phục vụ thị trường Mỹ và EU một cách hiệu quả hơn.
Thay Đổi Chính Sách và Quy Định Quốc Tế
Năm 2025, Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO) và các cơ quan quản lý sẽ tiếp tục thắt chặt các quy định về an toàn hàng hải, bảo vệ môi trường và điều kiện làm việc của thuyền viên. Các quy định mới về phát thải lưu huỳnh theo IMO 2020 đã buộc các công ty vận tải biển phải sử dụng nhiên liệu có hàm lượng lưu huỳnh không quá 0,5%, dẫn đến chi phí nhiên liệu tăng từ 10-20%, theo báo cáo của BIMCO.
Ngoài ra, từ năm 2024, Liên minh châu Âu sẽ áp dụng Hệ thống thương mại khí thải (ETS) đối với ngành vận tải biển, yêu cầu các công ty mua tín chỉ carbon cho lượng khí thải CO2 của họ. Điều này có thể làm tăng chi phí vận hành đáng kể, buộc các doanh nghiệp phải tìm kiếm giải pháp tiết kiệm nhiên liệu và tối ưu hóa hành trình.
Tình Hình Giá Cước và Nhu Cầu Thị Trường
Giá cước vận tải biển trong năm 2025 dự báo sẽ tiếp tục biến động do ảnh hưởng của nhu cầu thị trường, giá nhiên liệu và chính sách thương mại toàn cầu. Theo công ty tư vấn Drewry, giá cước container có thể tăng từ 5-10% do chi phí nhiên liệu xanh và các yêu cầu vận hành nghiêm ngặt hơn.
Ngoài ra, sự bất ổn về địa chính trị và các chính sách bảo hộ thương mại cũng sẽ tác động đến thị trường. Chẳng hạn, căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc có thể làm thay đổi lưu lượng hàng hóa, trong khi nhu cầu vận chuyển giữa châu Âu và châu Á có thể bị ảnh hưởng bởi các quy định mới về phát thải carbon.
Kết Luận
Ngành vận tải biển năm 2025 sẽ chứng kiến nhiều thay đổi quan trọng với sự phát triển của công nghệ, xu hướng xanh hóa và tái cấu trúc chuỗi cung ứng. Các doanh nghiệp trong ngành cần nhanh chóng thích nghi với các xu hướng mới, đầu tư vào công nghệ và nhiên liệu sạch để nâng cao năng lực cạnh tranh. Đồng thời, việc theo dõi chặt chẽ các thay đổi về chính sách và điều chỉnh chiến lược phù hợp sẽ giúp doanh nghiệp duy trì vị thế trên thị trường toàn cầu.
